To paliwo dla mózgu, a my tak rzadko jemy. Do tego chroni wzrok i dodaje energii

Miedź, występująca w wątróbce w dużych ilościach, jest niezbędna dla zdrowia mózgu. Potwierdzają to najświeższe badania z 2025 roku, opublikowane w Scientific Reports. Wyniki wskazują, że osoby spożywające 1,2-1,6 mg miedzi dziennie osiągają lepsze rezultaty w testach poznawczych DSST (testu podstawiania cyfr), AFT (testu płynności słownej) czy CERAD (zapamiętywanie i przypominanie słów). Ten efekt, opisany jako "odwrócona litera L", pokazuje, że korzyści płynące z miedzi rosną do pewnego progu - powyżej 1,6 mg dziennie dodatkowe spożycie nie przekłada się na dalszą poprawę funkcji poznawczych.

Szczególną rolę miedź odgrywa u osób po udarze mózgu, ponieważ jest niezbędna do syntezy neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina, które odpowiadają za komunikację między neuronami, regulując nastrój, koncentrację i pamięć. Miedź wspiera także mitochondria w produkcji energii, potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania komórek nerwowych, oraz działa jako antyoksydant, chroniąc mózg przed stresem oksydacyjnym, który może nasilać uszkodzenia neurologiczne.

Pamiętajmy, że niedobór miedzi może prowadzić do zaburzeń neurologicznych w postaci osłabienia funkcji poznawczych czy problemów z koordynacją. Natomiast jej nadmiar grozi toksycznością, jak w przypadku choroby Wilsona, w której gromadzenie się miedzi w organizmie uszkadza wątrobę i mózg. Porcja 100 g wątróbki raz w tygodniu w zupełności wystarczy, by pokryć zapotrzebowanie na miedź. Warto łączyć ją z innymi źródłami miedzi, np. orzechami, nasionami czy ciemną czekoladą, by zróżnicować dietę i wspierać zdrowie mózgu w sposób zrównoważony.

Wątróbka, zwłaszcza drobiowa, to prawdziwy superfood, który w niewielkiej porcji skrywa bogactwo składników odżywczych, wspierających niemal każdy aspekt zdrowia. W 100 g dostarcza:

• 0,49 mg miedzi (55 proc. dziennego zapotrzebowania przy DV 0,9 mg),
• 16,9 g wysokowartościowego białka,
• 9 mg żelaza hemowego (112 proc. DV),
• 426 µg witaminy A w formie retinolu (47 proc. DV),
• 16,6 µg witaminy B12 (692 proc. DV),
• 588 µg kwasu foliowego (147 proc. DV).

Do tego dochodzi selen, fosfor i cynk, które wspierają odporność, zdrowie kości i regenerację tkanek. Właściwości wątróbki wykraczają daleko poza wsparcie neurologiczne. Żelazo hemowe, wyjątkowo dobrze przyswajalne, zapobiega anemii, wspierając produkcję czerwonych krwinek, co przekłada się na lepszą wydolność i energię. Witamina A w formie retinolu dba o zdrowie skóry, oczu i błon śluzowych, wzmacniając barierę ochronną organizmu. Witamina B12 poprawia pamięć i koncentrację, podczas gdy witaminy B6 i B2 wspierają metabolizm, przeciwdziałając zmęczeniu. Kwas foliowy jest niezastąpiony w regeneracji tkanek, szczególnie dla kobiet w ciąży, ponieważ zapobiega wadom cewy nerwowej płodu, oraz dla mężczyzn, wspierając płodność.

Choć wątróbka zawiera 345 mg cholesterolu na 100 g, współczesne badania uspokajają, że to tłuszcze trans, a nie cholesterol dietetyczny, są głównym zagrożeniem dla serca (USDA). Wątróbka, spożywana z umiarem, to potężny sojusznik zdrowia, który w zrównoważonej diecie może zdziałać cuda.

Wątróbka drobiowa, z delikatną, niemal aksamitną teksturą i subtelnym smakiem, zasłużenie króluje wśród miłośników podrobów. Jest łatwiejsza do strawienia niż jej wołowa czy wieprzowa kuzynka i zawiera większą ilość składników odżywczych. Wybierając wątróbkę z hodowli ekologicznych, minimalizujemy ryzyko obecności toksyn czy antybiotyków. Wątróbka wołowa, jest bardziej intensywna w smaku i bogatsza w żelazo i miedź, ale zawiera też więcej cholesterolu (396 mg), dlatego warto zachować umiar.

Natomiast wątróbka cielęca pochodzi od młodych cieląt, dlatego jej struktura jest mniej zwarta, a smak łagodniejszy i mniej intensywny. Warto jednak pamiętać, że cielęta są rzadziej hodowane na mięso niż krowy czy świnie, a ich wątroba jest mniejsza, dlatego koszt będzie zdecydowanie wyższy. Wątróbka wieprzowa wyróżnia się wysoką zawartością tłuszczu, zatem pozostaje mniej popularna, często ustępując miejsca lżejszym alternatywom.

Krótko smażona wątróbka lub duszona "na różowo" zachowuje bogactwo witamin oraz minerałów, wspierających zdrowie mózgu, produkcję czerwonych krwinek i odporność. Długie smażenie to kulinarna zbrodnia - pozbawia ją nie tylko delikatności, ale i cennych składników. Klasyczne połączenia, takie jak wątróbka z karmelizowaną cebulą, słodkim jabłkiem czy sosem winnym z nutą czosnku, wydobywają jej charakter. Tanie wątróbki z masowej produkcji mogą rozczarować metalicznym posmakiem, dlatego warto inwestować w te z pewnego źródła, by w pełni docenić ich smak i prozdrowotną moc.

Źródła: terazgotuje.pl, PubMed