Kościoły zmieniają się w restauracje. Dawny ołtarz jest nowym barem

Joanna Cebulak-Brzykcy

Kulinarny show-biznes

Wtorek, 17 września (17:30)

Odsetek ludzi wierzących i praktykujących z roku na rok maleje, dlatego w Europie coraz więcej kościołów stoi pustych i nieużywanych. Co dzieje się z obiektami sakralnymi, które przestają być miejscem kultu? Między innymi powstają w nich restauracje i bary. Jeden z najsłynniejszych lokali znajduje się w Londynie, ale nie brakuje też polskiego przykładu. Temat wywołuje wiele emocji.

W przeprowadzonym w 2021 roku Narodowym Spisie Powszechnym aż 71,3 proc. Polaków (czyli ponad 27 mln obywateli) określiło się katolikami. Jak wskazują dane corocznego raportu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. ks. Witolda Zdaniewicza, są to jednak w większości osoby niepraktykujące. W 2022 roku na niedzielne msze święte regularnie uczęszczało zaledwie 29,5 proc. zobowiązanych do tego wierzących (czyli niecałe 8 milionów Polaków). Trend laicyzacji społeczeństwa widoczny jest od kilku lat w całej Europie, a w Polsce zauważalny jest jeszcze mocniej po pandemii.

Kościół świeci pustkami

Do kościołów uczęszcza coraz mniej wiernych, więc niektóre budowle sakralne stoją puste i nieużywane. Papieska Rada ds. Kultury wydała specjalną instrukcję, w której tłumaczy, że kościół można "dekonsekrować", ale pod pewnymi warunkami. Budynków, które wcześniej pełniły funkcje sakralne, nie można profanować. Jeśli są ważne dla lokalnej społeczności - również nie powinno się zmieniać ich przeznaczenia. Tak np. jest w Rzymie, gdzie większość kościołów w centrum miasta - choć nieczynna, stanowi obiekt kulturalny i atrakcję dla turystów oraz mieszkańców pobliskich miejscowości. Pozostałe budynki przechodzą prawdziwą metamorfozę - na restauracje albo hotele.

Najsłynniejszy Mercato Mayfair w Londynie

Przykładem zamiany obiektu sakralnego w użytkowy jest zabytkowy kościół św. Marka w Londynie. Już od dawna nie odbywają się tam nabożeństwa, dlatego w latach 70. XX wieku stracił swój sakralny charakter. Choć wewnątrz zachował swój wygląd, charakterystyczny podział na nawy czy zdobione witraże, to przeszedł dwuletni remont, aby zamienić się w dużą halę gastronomiczną. Od 2019 roku działa jako Mercato Mayfair.

To kompleks, w którym mieści się wiele różnych restauracji, serwujących nowoczesną, rzemieślniczą i zrównoważoną żywność. Można znaleźć tam m.in. pyszne włoskie makarony czy gelato. W środku dawnego kościoła są też liczne bary - jeden z nich umiejscowiony dokładnie tam, gdzie dawniej stał ołtarz. Co ciekawe, krypty stały się przestrzenią dla eleganckiej winiarni.

W Krakowie również istnieje klub mieszczący się w dawnej kaplicy - Hedwig's Club. Budowę kaplicy rozpoczął król Kazimierz Wielki, a w 1378 roku funkcjonowała ona przy kościele św. Jadwigi. Przez wiele lat budynek zmieniał swoją rolę, był remontowany lub trawiony przez pożar. Kościół działał tu do 1796 roku, a dziś na środku dawnej kaplicy stoi okrągły bar. Wysokie na 9 metrów pomieszczenie ozdobione jest eleganckimi żyrandolami, drewnem i kolorowymi tkaninami.