Już jest w warzywniakach. Świeża ma więcej właściwości prozdrowotnych, dla serca i nerek to zbawienie

Świeża żurawina w polskich sklepach pojawia się jesienią, od października do grudnia. Jej znaczenie wykracza poza tradycyjne zastosowania - w kulturze rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej była używana jako naturalny konserwant mięsa, który chronił przed rozwojem bakterii.

W 100 g owoców znajduje się 20-30 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę C, a także witaminy z grupy B, E, K, potas, magnez i liczne polifenole. Znajdziemy w niej także flawonoidy, proantocyjanidyny typu A, oraz błonnika. Ta kompozycja sprawia, że żurawina wspiera odporność, reguluje gospodarkę lipidową, poprawia funkcjonowanie jelit i chroni układ moczowy. Analizy kliniczne z 2024 roku prowadzone przez Południowo-wschodni Uniwersytet w Nanjing dowodzą, że regularne spożywanie żurawiny prowadziło do obniżenia wskaźnika insulinooporności (HOMA‑IR) oraz poprawy stosunku TC/HDL‑C, co ma bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2 czy miażdżyca.

Jednym z najlepiej udokumentowanych efektów działania żurawiny pozostaje jej wpływ na układ moczowy. Proantocyjanidyny typu A utrudniają bakteriom Escherichia coli przyczepianie się do nabłonka pęcherza, tym samym zmniejszając ryzyko nawrotów zakażeń. Potwierdza to metaanaliza Flinders University z 2023 roku, obejmująca ponad 8800 uczestników, wskazująca na redukcję ryzyka infekcji u kobiet i dzieci. Warto jednak pamiętać, że owoce te zawierają szczawiany, które u osób predysponowanych mogą sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych.

Zawarte w żurawinie antyoksydanty, czyli kwercetyna, mirycetyna czy peonidyna, wykazują silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Badania kliniczne Boston University School of Medicine z 2011 roku wskazują na poprawę funkcji naczyń krwionośnych u pacjentów z chorobą wieńcową, a także na wzrost poziomu cholesterolu HDL. Co ciekawe, badania z 2023 roku opublikowane przez Concordia University wskazują, że 28-dniowa suplementacja ekstraktem żurawiny poprawia wydolność sportową - zmniejsza zmęczenie mięśni, przyspiesza reoksygenację i zwiększa prędkość biegu o 1,5 proc.

Coraz większe zainteresowanie naukowców budzi wpływ żurawiny na mikrobiotę jelitową. W 2024 roku opublikowano badanie zespołu z Université Laval w Kanadzie, które wykazało, że krótkoterminowa suplementacja ekstraktem żurawiny prowadzi do wzrostu liczby bakterii bifidogennych oraz mikroorganizmów produkujących maślan - kluczowy krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy wspierający zdrowie jelit i redukujący stany zapalne.

Żurawina od lat uchodzi za owoc o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych, jednak jej forma - świeża czy suszona - znacząco wpływa na wartość odżywczą. W 100 gramach świeżych owoców znajdziemy zaledwie 46 kcal, około 4 g naturalnych cukrów oraz 4,6 g błonnika. To zestawienie czyni ją lekkim, niskokalorycznym dodatkiem do diety, bogatym w witaminę C (14-20 mg) oraz pełne spektrum polifenoli. Suszona żurawina, choć jest wygodna i chętnie wybierana jako szybka przekąska, prezentuje zupełnie inny profil - 308-350 kcal na 100 g, aż 82 g węglowodanów (z czego większość to cukry dodane) oraz praktycznie brak witaminy C. W efekcie jej wartość zdrowotna jest znacznie niższa, a działanie antyoksydacyjne osłabione przez proces suszenia i dosładzania.

Świeża żurawina w 87 proc. składa się z wody, zawiera niewielką ilość białka (0,4 g/100 g), 12,2 g węglowodanów oraz zestaw minerałów - potas, fosfor, magnez, żelazo i wapń. Chociaż suszona wersja nadal dostarcza błonnika (ok. 5-6 g/100 g), to traci część rozpuszczalnych frakcji, które mają największe znaczenie dla zdrowia jelit. Oznacza to, że świeża żurawina wspiera mikrobiotę i procesy trawienne w sposób bardziej efektywny niż jej suszona wersja.

Intensywny smak świeżej żurawiny doskonale komponuje się zarówno z daniami wytrawnymi, jak i deserami. Najbardziej klasycznym zastosowaniem pozostaje sos żurawinowy - podawany do mięs, serów czy pieczonych warzyw. Wystarczy połączyć owoce z sokiem pomarańczowym i odrobiną miodu, by uzyskać aromatyczny dodatek, który łączy w sobie słodycz, kwasowość i subtelną goryczkę.

W codziennej diecie żurawina świetnie sprawdza się jako mus do owsianki lub jogurtu. Krótkie podduszenie owoców - zaledwie kilka minut - pozwala wydobyć ich naturalny aromat, bez konieczności dodawania cukru. Dzięki temu zachowują maksimum polifenoli i witaminy C. Równie ciekawym pomysłem jest włączenie żurawiny do sałatek - zestawiona z rukolą i orzechami włoskimi tworzy kompozycję idealną na jesień.

Żurawina dobrze znosi mrożenie i nie wykazuje istotnych strat w zawartości polifenoli ani witaminy C. Dzięki temu można cieszyć się jej właściwościami także poza sezonem - rozmrożone owoce świetnie nadają się na sosy, musy czy napary. Gorąca herbata przygotowana z owocami żurawiny i dodatkiem imbiru oraz miodu, od pokoleń jest stosowana w medycynie ludowej jako wsparcie w okresie przeziębień.

Pamiętajmy jednak, że żurawina zawiera szczawiany, które u osób z kamicą nerkową mogą zwiększać ryzyko powstawania złogów. Ostrożność powinni zachować także pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe, ponieważ żurawina może wpływać na metabolizm warfaryny.

Źródła: terazgotuje.pl, PubMed