Pod „wężową skórką” kryje smak banana, jabłka i ananasa. Wspomaga pracę serca, zdrowie serca i oczu

Salak (Salacca zalacca) to owoc palmy pochodzącej z Indonezji, przede wszystkim z Jawy i Sumatry, dziś szeroko uprawianej także w Malezji i Tajlandii. Owoce dojrzewają w ciasnych kiściach u podstawy krzewiastego drzewa, którego długie, kolczaste liście utrudniają zbiory, co częściowo tłumaczy wysoką cenę w handlu detalicznym. Każdy owoc ma łuskowatą skórkę w odcieniach od brązu po żółć; pod nią znajdują się zwykle dwa lub trzy segmenty jasnego miąższu oraz jedna do trzech twardych, niejadalnych pestek. W smaku dominuje słodycz z wyraźną kwaskowatością i nutami kojarzonymi z bananem, jabłkiem i ananasem, a konsystencja waha się od kruchej po chrupiącą i lekko soczystą zależnie od odmiany i dojrzałości.

W Polsce salak dostępny jest nieregularnie, głównie w specjalistycznych sklepach z egzotycznymi owocami i w sprzedaży internetowej, a jedynie sporadycznie trafia do dużych sieci marketów jako ciekawostka. Najczęściej oferowany jest w opakowaniach po 200 g w cenie około 22-28 zł, choć można spotkać również pojedyncze sztuki sprzedawane luzem. Po zakupie nie powinien być przechowywany w lodówce - najlepiej zachowuje świeżość w temperaturze pokojowej, na suchym i przewiewnym blacie, zazwyczaj przez 2-4 dni. Warto wybierać owoce o sprężystej, nienaruszonej skórce, ponieważ egzemplarze zbyt miękkie mogą być przejrzałe i pozbawione charakterystycznej chrupkości.

Przeczytaj też: To jedno z najsmaczniejszych jabłek na świecie, w Polsce znane od XVIII wielu. Cudownie pachnie, szarlotka wychodzi obłędna

Skórkę najwygodniej usuwa się rękami, zaczynając od ostro zakończonego wierzchołka i delikatnie odchylając łuski w stronę podstawy owocu; krótkie naciśnięcie po bokach pomaga oddzielić okrywę od miąższu. Po zdjęciu skórki warto starannie ściągnąć cienką, białawą błonkę otaczającą segmenty, ponieważ pozostawiona nasila cierpkość i pogarsza teksturę. Twarde, brązowe pestki są niejadalne, dlatego zjada się sam miąższ. W dojrzałych okazach skórka odchodzi bez oporu, natomiast owoce niedojrzałe są wyraźnie trudniejsze w obróbce i wymagają dokładniejszego oczyszczenia z błony; pomocne jest krótkie opłukanie obranych cząstek w zimnej wodzie i osuszenie ręcznikiem.

Salak można jeść na surowo lub wykorzystać w różnych potrawach. W deserach dobrze komponuje się z cytrusami, marakują i bazami mlecznymi: cienko pokrojone cząstki zachowują strukturę w jogurtach, panna cotcie czy sernikach na zimno. W sałatkach owocowych łączy się go z limonką, miętą i syropem palmowym, a w inspirowanych kuchnią azjatycką sosach, np. wariacji na temat rujaku, podkreśla go pasta chili i sok z tamaryndowca. W daniach wytrawnych można dusić go w chutneyu do ryb lub drobiu, gdzie lekka kwasowość równoważy tłustość. Z miąższu przygotowuje się także kompoty i dżemy, a uprażone i zmielone pestki służą do sporządzania napoju przypominającego kawę, ale pozbawionego kofeiny.

Przeczytaj też: Chrup zamiast chipsów, jest słodko-kwaśna i zdrowa. Pomoże walczyć ze zbędnymi kilogramami

W 100 g miąższu salak dostarcza średnio 77-82 kcal, około 20 g węglowodanów (głównie sacharoza, a w mniejszym stopniu fruktoza i glukoza), 1,1 g błonnika oraz 0,4 g białka. Zawartość potasu sięga ok. 150-160 mg, co czyni go porównywalnym z mandarynkami. Wapnia dostarcza ok. 28 mg/100 g, czyli ponad dwa razy więcej niż jabłko. W takiej porcji znajdziemy tylko 2 mg witaminy C, ale owoc nadrabia to obecnością beta-karotenu, którego poziom może sięgać około 3 mg/100 g, co daje mu przewagę np. nad gruszką, a zbliża go do moreli lub papai. Dzięki obecności karotenoidów i likopenu salak zaliczany jest do owoców o wysokim potencjale antyoksydacyjnym.

Najlepiej udokumentowane korzyści z jedzenia salaka dotyczą układu krążenia, wzroku oraz trawienia. Zawarty w owocu potas wspiera pracę mięśnia sercowego i pomaga w regulacji ciśnienia, a obecne beta-karoten i likopen korzystnie wpływają na ochronę siatkówki oka przed stresem oksydacyjnym. Badania laboratoryjne nad ekstraktami z miąższu i skórki (m.in. prowadzone w 2021 roku przez zespół E. Girsang) potwierdziły silną aktywność antyoksydacyjną. Błonnik poprawia pasaż jelitowy i zwiększa uczucie sytości, co sprzyja dietom redukcyjnym. W testach na modelach zwierzęcych ekstrakty i ocet na bazie salaka wpływały także korzystnie na poziom glukozy i lipidów, choć efekt ten wymaga dalszej weryfikacji w badaniach klinicznych. Dzięki obecności przeciwutleniaczy, błonnika i potasu salak może być cennym składnikiem diety śródziemnomorskiej, DASH oraz innych systemów żywienia wspierających zdrowie serca.

Źródło: terazgotuje.pl