Polacy uwielbiają tę zupę. Tylko nieliczni wiedzą, że oczyszcza organizm, wzmacnia odporność i poprawia trawienie

Kapuśniak to danie, które w Polsce gości na stołach już od wielu pokoleń. Często jest to niedzielna zupa lub pożywny obiad w mroźny dzień. Głównym składnikiem potrawy jest - świeża lub kiszona - kapusta, uzupełniona mięsem, wędzonkami, warzywami i przyprawami. Choć kojarzy się głównie z regionalnym przysmakiem, to oferuje też liczne korzyści zdrowotne. Oddziałuje dobrze na mikroflorę jelitową, wspiera odporność organizmu i może skutecznie detoksykować organizm. Oczywiście pod warunkiem umiarkowanego spożycia i odpowiedniej receptury.

Polacy kochają kapuśniak. To zupa, która wielu osobom kojarzy się ze swojskim, domowym obiadem. Jednocześnie jest to potrawa tak różnorodna, że niemal każdy region Polski ma swoją wersję i nazwę. W górach popularna jest kwaśnica, gotowana na kiszonej kapuście, z wędzonym żeberkiem i często dodatkiem czosnku. Jej nazwa pochodzi od kwaśnego smaku kiszonki. W niektórych rejonach (m.in. w Wielkopolsce, na Kielecczyźnie czy Mazowszu) robi się parzybrodę, a w innych - zupę kapuścianą. Parzybroda wzięła się od "parzenia" kapusty wrzątkiem, co powoduje częściowe jej zmiękczenie. W zupie kapuścianej przeważa z kolei świeża kapusta, z dodatkiem pomidorów, czasem zasmażki. 

Wszystkie lokalne odmiany opierają się jednak na tym samym składniku - kapuście (białej, włoskiej, kiszonej). Różnią się sposobem przyrządzania, dodatkami, a w konsekwencji nieco smakiem. Kiszenie kapusty dostarcza kwasu mlekowego, który nadaje kwaskowatości. Warzywa korzeniowe (marchewka, pietruszka, seler, czasem pasternak, niekiedy też fasola) dodają słodkawych nut. Mięso - najczęściej wędzonka, boczek, żeberka - uzupełniają zupę o tłuszcz, który jest nośnikiem smaku. Dodaje się też przyprawy - liście laurowe, ziele angielskie, pieprz czarny, kminek, czasem czosnek lub majeranek. W niektórych wersjach kapuśniak zagęszcza się ziemniakami, mąką czy zasmażką. Również tekstura może być różna - od zupełnie gęstej po rzadką. 

Historia kapuśniaka sięga wieków. Wśród chłopów ceniono kapustę za trwałość - kiszona mogła przetrwać zimę, stając się ważnym źródłem odporności w okresach mrozów. Zupy na bazie warzywa zaczęto przygotowywać w chłopskich domach, łącząc je z resztkami mięsa, kośćmi, warzywami korzeniowymi i przyprawami. Tak w gospodarny sposób powstawał treściwy, rozgrzewający posiłek. Dawniej, w zimie, kapuśniak bywał często główną potrawą - sycił, a jego przygotowanie było stosunkowo tanie. Towarzyszył też domowym uroczystościom, jak święta czy zakończenie żniw.

W ostatnich latach naukowcy coraz częściej badają wpływ diet bogatych w warzywa, fermentowane produkty i błonnik na zdrowie przewodu pokarmowego. Kapuśniak to zupa, która skrywa w sobie duży potencjał zdrowotny, szczególnie w kontekście układu trawiennego, mikrobioty jelitowej i odporności. 

Zawiera witaminy (C, K i te z grupy B), minerały (potas, magnez, wapń) i błonnik pokarmowy. Kapusta kiszona - kluczowy składnik w wielu wersjach tej zupy - dostarcza probiotyków i kwasu mlekowego, które wspierają prawidłową pracę jelit. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie naukowym "Frontiers in Microbiology" zauważono, że fermentowane produkty warzywne mogą zwiększać liczebność bakterii probiotycznych i modulować metabolizm jelitowy. Kapuśniak zawiera też antyoksydanty, które działają przeciwutleniająco, wspierają procesy detoksykacji i opóźniają starzenie się organizmu.

Do najważniejszych właściwości kapuśniaka można zaliczyć:

• usprawnianie trawienia i pracy jelit - dzięki błonnikowi pokarmowemu kapusta (zarówno świeża, jak i kiszona) stymuluje perystaltykę jelit, wspiera mikrobiotę jelitową, przyspiesza pasaż treści pokarmowej i redukuje zaparcia,
• oczyszczanie organizmu - antyoksydanty wspierają procesy detoksykacyjne w wątrobie i tkankach,
• wzmacnianie odporności - prawidłowa mikroflora jelitowa stanowi ważny element układu immunologicznego, spożywanie kiszonek wzmacnia reakcję immunologiczną,
• działanie przeciwzapalne - łagodzi stany zapalne, opóźnia starzenie organizmu, neutralizuje szkodliwe działanie wolnych rodników,
• nasycenie przy niskiej kaloryczności - zupa hamuje głód na dłużej, a mała liczba kalorii sprzyja utrzymaniu masy ciała (zrezygnuj z dodatku tłustego mięsa, jeśli chcesz, żeby zupa była dietetyczna),
• uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów - między innymi witaminy C (wzmacnia odporność), witaminy K (odpowiadającej za prawidłowe krzepnięcie krwi i silne kości) oraz potasu (który reguluje ciśnienie).

Przeczytaj też: Dania jednogarnkowe na jesienne chłody. Rozgrzewają i sycą

Przygotowanie klasycznego, pożywnego kapuśniaku wymaga dobrze dobranych składników i nieco czasu. Zupa nabiera więcej smaku, gdy składniki się przegryzą. To idealne danie na chłodne dni - rozgrzewa, syci, koi brzuch i daje poczucie najedzenia. Wersja tradycyjna, która smakuje zupełnie jak domowy kapuśniak babci, wykorzystuje mięso wędzone, kapustę kiszoną i warzywa korzeniowe.

Kapuśniak - tradycyjny przepis

Składniki (na 6 dużych porcji):

• 800 g kapusty kiszonej,
• 400 g wędzonych żeberek (lub wędzonego boczku),
• 2 marchewki,
• pietruszka,
• kawałek selera,
• cebula,
• 2 ząbki czosnku,
• 2 liście laurowe,
• 4 ziarenka ziela angielskiego,
• łyżeczka kminku,
• świeżo mielony pieprz czarny,
• 3 sztuki ziemniaków,
• olej.

Sposób przygotowania:

1. Kapustę kiszoną lekko opłucz (ale tylko jeśli jest bardzo słona lub kwaśna), drobno posiekaj.
2. Mięso umieść w dużym garnku i zalej zimną wodą (ok. 3 litrów). Zagotuj i zbierz szumowiny z wierzchu.
3. Obierz marchewki, pietruszkę i seler. Marchewki i pietruszkę pokrój w cienkie półplasterki, a seler w drobną kostkę. Wrzuć do garnka. Dodaj też liście laurowe, ziele angielskie i kminek. Wymieszaj i gotuj na małym ogniu przez ok. 30 minut.
4. Do wywaru dodaj kapustę kiszoną, zagotuj. W razie potrzeby, dolej trochę wody.
5. Ziemniaki obierz i pokrój w drobną kostkę. Dorzuć do zupy. 
6. Cebulę i czosnek obierz, pokrój w drobną kostkę i podsmaż na patelni na oleju. Zeszklone dodaj do zupy. Wymieszaj. 
7. Dopraw kapuśniak pieprzem. Gotuj na małym ogniu jeszcze ok. 25 minut, aż składniki zmiękną, a zupa nabierze pysznego smaku. 

Kapuśniak to specjał polskiej kuchni, który może być wartościwym elementem jadłospisu. Powinny go jeść osoby, które chcą wesprzeć pracę jelita, trawienie i odporność. Z kolei osoby z przewlekłymi problemami żołądkowo-jelitowymi powinny spożywać go z rozwagą, dostosowując kwasowość, dodatek soli i ilość błonnika. Jeśli nie masz żadnych przeciwwskazaniach zdrowotnych, zjadając umiarkowaną porcję, będziesz nasycony i dostarczysz wartości odżywczych organizmowi.

Źródło: terazgotuje.pl, frontiersin.org